Các nhà nghiên cứu dự đoán rằng SARS-COV-2 có thể trở thành bệnh lưu hành và chủ yếu lây nhiễm cho trẻ em, nguyên nhân là do nguy cơ giảm đi ở người trưởng thành nhưng lại tăng lên ở những trẻ trước đó còn quá nhỏ để bị phơi nhiễm với bệnh hoặc tiêm chủng.
Kinh nghiệm với chi beta coronavirus tương tự và việc mô hình hóa tại nhiều quốc gia với các nhóm tuổi khác nhau đã cho phép các nhà nghiên cứu dự đoán những khả năng biến chuyển của COVID-19 sau 1, 10 và 20 năm kể từ bây giờ.
“Chúng ta đang đứng giữa một đại dịch mới hoàn toàn,” nhà nghiên cứu chính, Tiến sĩ Ottar Bjornstad, cho hay. Tính mới lạ của Covid-19 tương tự như khi sởi lần đầu tiên xuất hiện hoặc đậu mùa lần đầu tiên đến châu Mỹ, ông nói thêm.
Mặc dù chưa thể đi đến kết luận cuối cùng, các nhà nghiên cứu tại Mỹ và Na Uy đã tìm thấy điểm chung giữa các mô hình. Viễn cảnh rất có thể là COVID-19 sẽ không bị loại bỏ, mà thay vào đó là trở thành một căn bệnh lưu hành toàn cầu.
“Chúng tôi chưa có đủ dữ liệu – tất cả mọi thứ, [căn bệnh này] còn rất mới mẻ,” Bjornstad nói thêm; ông là Chủ tịch mảng dịch tễ học của J. Lloyd & Dorothy Foehr Huck và giáo sư chuyên ngành côn trùng học và sinh học tại Đại học bang Pennsylvania.
Toàn văn nghiên cứu được đăng tải tạp chí khoa học ScienceAdvances vào ngày 11 tháng 8 về những tiến bộ khoa học. Độc giả có thể truy cập theo địa chỉ sau: https://advances.sciencemag.org/content/7/33/eabf9040
Nếu dự đoán là đúng, hầu hết người trưởng thành sẽ có được miễn dịch thông qua tiêm chủng hoặc nhiều lần phơi nhiễm. Hai loại beta coronavirus đang lưu hành “gây ra cảm lạnh nặng ở trẻ em,” Bjornstad nói. “Chúng ta tiếp xúc với các virus gây cảm lạnh nhiều lần trong suốt cuộc đời – và nhờ miễn dịch lại, [những lần nhiễm trùng] lại nhẹ hơn.
“Số người chết trong đại dịch lần này là kinh hoàng, giống như một số đại dịch trước đó,” Bjornstad nói. Mặc dù vẫn có khả năng SARS-CoV-2 sẽ tiếp tục đặt những người cao tuổi vào nguy cơ thuộc hàng cao nhất, “nhưng tôi và các đồng sự cho rằng điều này rất khó xảy ra.”
Mô hình có ý nghĩa
“Loại vi-rút cúm gây đại dịch từ một thế kỷ trước hiện đang lưu hành như một loại virus theo mùa. Rất có thể COVID-19 cuối cùng cũng sẽ trở thành bệnh lưu hành trong tương lai và chủ yếu tác động đến những quần thể chưa từng phơi nhiễm hoặc không có miễn dịch,” bác sĩ nhi khoa Sindhu Mohandas tại bệnh viện Nhi đồng Los Angeles cũng đồng tình.
“Một điều cần nhớ đến là vắc-xin COVID-19 của chúng ta hiệu quả hơn nhiều so với vắc-xin cho cúm thường,” Mohandas nói. “Sự sẵn có và hiệu quả của vắc-xin COVID-19 đối với trẻ em trong tương lai có khả năng có tác động lớn đến sự tiến hóa của căn bệnh.”
“Căn bệnh lây lan rất nhiều – ở cả trẻ em và thanh niên – và điều này đang thực sự thúc đẩy đại dịch,” Bjornstad nói. Các nhà nghiên cứu tin rằng vì mức độ nghiêm trọng của Covid-19 thường thấp hơn ở trẻ em, gánh nặng tổng thể cũng sẽ giảm xuống khi SARS-COV-2 mang tính lưu hành.”
“Dù có một số trường hợp mắc bệnh nặng ở nhóm tuổi đó, nhưng hiện tượng này rất hiếm gặp,” ông bổ sung.
“Ngày càng rõ rệt hơn là viễn cảnh SARS-CoV-2 không bị xóa bỏ mà trở thành một loại virus lưu hành, có thể là theo mùa. Với nhận thức về khả năng trên, báo cáo nghiên cứu đã đưa ra một mô hình dựa trên độ tuổi dự đoán về những gì có thể xảy ra,” bác sĩ Taylor Heald-Sargent bình luận về nghiên cứu.
“Điều dễ hiểu là những trẻ em hiện tại sau này sẽ trở thành nhóm dễ mắc SARC-CoV-2, nhất khi người lớn đạt được miễn dịch nhờ tiêm chủng hoặc mắc bệnh; nhưng bên cạnh đó, thành viên trong nhóm tuổi trẻ em cũng sẽ được thay thế trong tương lai,” theo lời Heald-Sargent, bác sĩ bênh truyền nhiễm thuộc bệnh viện Nhi đồng Lurie tại Chica.
Bài học lịch sử
Đại dịch bệnh hô hấp trong quá khứ cho thấy các nhóm tuổi có rủi ro lớn nhất có thể chuyển dịch theo thời gian. Một ví dụ là một đại dịch cúm từng giết chết khoảng 1 triệu người vào các năm 1889 và 1890.
Hầu hết các trường hợp tử vong là trong nhóm những người trên 70 tuổi.
Đại dịch này có thể được gây ra bởi sự xuất hiện của virus coronavirus HCOV-OC43 ở người. Nó “hiện tại là một loại virus lưu hành gây cảm lạnh nhẹ, thường xuất hiện và tác động đến hầu hết trẻ em từ 7-12 tháng tuổi,” Bjornstad nêu.
Tính toán trong lúc chịu bất lợi
Bjornstad và các đồng sự đã xem xét gánh nặng của bệnh tại 11 quốc gia và khu vực, bao gồm Mỹ, Anh, châu u, Trung Quốc và Brazil, đồng thời đưa vào phép tính sự khác biệt về nhân khẩu học, gồm cả độ tuổi.
“Đây thực sự là một mô hình thống kê tuyệt vời nhằm dự đoán sự tiến hóa của bệnh COVID-19 trong các quần thể khác nhau. Việc tính đến cả sự khác biệt về miễn dịch, nhân khẩu học và sự hòa trộn của các xã hội có thể khiến nó đặc biệt hữu ích,” Mohandas nói.
“Tuy nhiên,” cô nói thêm, ” chúng tôi đang đối mặt với quá nhiều ẩn số liên quan đến Covid-19; điều này khiến khả năng ứng dụng trở nên khó khăn tại thời điểm hiện tại. Khi chúng ta biết được nhiều hơn về thời gian duy trì miễn dịch và mức độ nghiêm trọng của những lần tái mắc về sau, công cụ này có thể hiệu quả hơn nhiều.”
Những hạn chế của nghiên cứu bao gồm các yếu tố “không thể được tính đến trong bất kỳ mô hình nào”, Heald-Sargent nói. Ví dụ, “những biến thể như Delta có thể thay đổi mạnh mẽ quá trình [một] đại dịch biến chuyển thành bệnh lưu hành. Cơ hội tốt nhất của chúng ta để kiểm soát SARS-CoV-2, mặc dù khả năng xóa sổ khó xảy ra, là tiêm chủng cho tất cả mọi người.”
Vào tháng 2 năm 2020, mọi người vẫn có hy vọng ngăn chặn và xóa sổ SARS-COV-2 như SARS-1, Bjornstad cho hay. “Tôi chắc chắn chúng ta sẽ có thể tiêm vắc-xin để chống lại loại virus này trong tương lai. Chúng ta phải tiêm chủng mạnh mẽ và triệt để nhất có thể.”
Bjornstad nói rằng các loại virus coronavirus lưu hành nhìn chung không biến đổi nhanh như khi chúng còn là đại dịch. Chúng có xu hướng ít gây chết người hơn vì con người đã được phơi nhiễm từ trước.”
“Chúng thực sự chỉ gây ra tỉ lệ tử vong 0,0001%,” ông nói.
1. Bệnh lưu hành, theo định của của CDC, sự có mặt liên tục và/hoặc thường xuyên của một căn bệnh hoặc một tác nhân gây bệnh trong một công đồng, tại một khu vực địa lý.