“Chúng tôi tạo ra hai dung dịch ưu trương có tỉ trọng khác nhau và cẩn thận đổ chúng thành hai lớp bên trong một ống nghiệm được làm đặc biệt cứng. Sau đó, chúng tôi cẩn thận đổ lớp dịch dung giải tế bào đã làm sạch có chứa các hạt vắc-xin của chúng tôi lên trên. Nó hơi giống cách một nhân viên pha chế pha một ly cocktail nhiều lớp lạ mắt, ngoại trừ việc tất cả các lớp này đều là dung dịch không màu và có nhiều áp lực hơn trong việc không làm mọi thứ rối tung lên”.
Một trong những cảm nhận đầu tiên của mình khi đọc quyển sách này chính là sự khâm phục đối với thành tựu tuyệt vời của các nhà khoa học trong quá trình chế tạo vaccine. Những rào cản và khó khăn mà họ phải vượt qua thật đáng kinh ngạc và khiến cho độc giả phải dành sự tôn trọng và ngưỡng mộ đối với họ. Chúng ta sẽ nhận ra rằng khoa học nói chung và y học nói riêng luôn có một vai trò quan trọng trong đời sống hiện nay và việc tài trợ các nguồn quỹ cho những nghiên cứu khoa học như thế này thật sự là một định hướng có ảnh hưởng tốt đẹp không chỉ cho hiện tại mà còn cho những sáng chế trong tương lai. Cuốn sách này giải thích nhiều câu hỏi vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay liên quan đến vắc xin. Sự khác biệt giữa các loại vaccine là gì và chúng có thực sự an toàn hay không? Bằng một giọng văn bình tĩnh và đủ tính mạch lạc, các tác giả cho chúng ta biết rằng không phải tất cả các loại vắc xin đều giống nhau nhưng chắc chắn một điều rằng các thành phần trong vaccine đều là những chất được tìm thấy một cách tự nhiên trong cơ thể.
Tuy nhiên, có ba loại rủi ro mà chúng ta nên biết khi sử dụng vắc-xin. Đầu tiên là không phải tất cả các loại vắc xin đều an toàn cho tất cả mọi người. Một số loại có thể ảnh hưởng xấu đến những người có hệ thống miễn dịch đã bị tổn thương. Một số vắc xin khác hoạt động theo những cách khác nhau, có loại sẽ gây ra tác dụng phụ, có lại sẽ không có tác dụng phụ đối với những người bị ức chế miễn dịch. Các loại vắc-xin như Pfizer và Moderna không thay đổi vĩnh viễn DNA của chúng ta vì mRNA được sử dụng trong vắc-xin không đi vào nhân tế bào của chúng ta, nơi DNA được lưu trữ. Loại rủi ro thứ hai là nguy cơ mắc các tác dụng phụ, nhưng chúng thường nhẹ. Chúng bao gồm đau nhức và sốt và hết sau vài ngày. Mối quan tâm thứ ba là những người được tiêm chủng có thể phát triển một dạng bệnh nghiêm trọng khi họ tiếp xúc với mầm bệnh sau đó. Cho đến nay, các tác giả cho chúng ta biết, các báo cáo thử nghiệm cho thấy rằng khi những trường hợp như vậy xảy ra, những người được tiêm chủng chỉ biểu hiện như một dạng bệnh nhẹ.
Ở một khía cạnh khác, các tác giả đã nhấn mạnh sự cố gắng và nghiêm túc trong quá trình chế tạo vaccine. Cách thức hoạt động của quá trình chế tạo được miêu tả rất tỉ mỉ mà mình đã trích một đoạn mình thích ở trên cho mọi người cùng đọc thử. Dù là một quyển sách mang tính khoa học và nghiên cứu cao nhưng rõ ràng văn phong của người viết rất gần gũi, dễ hiểu và không khiến bạn đọc bị choáng ngợp bởi quá nhiều các thuật ngữ chuyên ngành vì luôn có sự tiết chế nhất định trong cách viết và cách dẫn dắt câu chuyện. Mình tin rằng đây là một quyển sách đáng quý cho những ai muốn tìm hiểu kỹ hơn về virus và quá trình phát triển vaccine để chống lại loại virus đang hoành hành ở giai đoạn hiện tại. “Vaxxers: câu chuyện về việc phát triển vắc-xin chống Covid-19 của các nhà khoa học Oxford” sẽ trở thành một quyển sách chuyên khảo mang tính định hướng cao cho chúng ta bởi hiện nay có quá nhiều thông tin sai lệch trên mạng về các loại vaccine, dẫn đến tình trạng loạn các thông tin không chính thống.
Có những đoạn tác giả như trải lòng cùng bạn đọc khi kể về những thất bại trong quá trình phát triển của vắc-xin Oxford – Astra Zeneca. Sự cởi mở trong việc kể chuyện đã khiến cho một quyển sách vốn dĩ hàn lâm lại trở nên dễ đọc, dễ hiểu và cũng giảm bớt sự căng thẳng khi mà chủ đề về virus và vaccine đã gây ra nhiều tranh luận cũng như sự lo sợ trong suốt thời gian qua. Việc chống chọi với đại dịch khiến cho cuộc sống cá nhân và xã hội trở nên rối loạn, do đó, nếu chúng ta hiểu rõ nhiều hơn về vaccine – một trong những cách thức mang tính khoa học để hạn chế sự lây lan toàn cầu của dịch bệnh thì niềm tin về một tương lai tốt đẹp sẽ được gợi mở. Ở quyển sách này, tác giả cũng mang đến một bài học về sự kiên trì, được truyền cảm hứng từ việc kiên trì và làm việc không ngừng nghỉ của các nhà khoa học vì sức khỏe nhân loại. Cái nhìn sâu sắc dành cho việc không bao giờ từ bỏ, ngay cả khi thất bại liên tục, sẽ khiến chúng ta thêm tin tưởng vào cuộc sống này và thành tựu khoa học như một con đường mới mở ra những kết quả tốt đẹp.
Ở góc độ kinh doanh và mở rộng quy mô, quyển sách cũng cho chúng ta thấy nhiều khó khăn đã xảy ra khi những nhà chiến lược đã đặt mục tiêu một cơ sở sản xuất trong phòng thí nghiệm cần sản xuất 100 liều vắc xin cùng một lúc trong mối tương quan với con số 8 tỷ người đang gặp rủi ro trên khắp thế giới và hàng triệu liều là cần thiết ngay lập tức. Nhu cầu hợp tác với một nhà sản xuất lớn trong lộ trình này là một phương án khả thi duy nhất nhưng cũng là bài toán khó đối với việc quản lý và sự tiếp dẫn của chu trình sản xuất sao cho tối ưu nhất. Quá trình phát triển, phân bổ và mở rộng nguồn vắc xin thật sự phức tạp và cần sự chính xác tuyệt đối. Do đó, nếu một phân đoạn bị hỏng cũng sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường.
Nhìn chung, đây là một quyển sách hay với những nguồn thông tin đáng giá về quá trình chế tạo vaccine. Có một cái nhìn sâu sắc về công việc khó khăn của các nhà khoa học, bạn sẽ thấy trân trọng và thêm tin yêu sự nỗ lực vô cùng lớn của những con người này – những người đã hết mình vì khoa học và sức khỏe của mọi người trên toàn thế giới. Ở một giác độ nhất định, quyển sách đã củng cố niềm tin đối với những ai còn nghi ngờ về tính hiệu quả của vaccine khi được sản xuất hàng loạt. Thông qua quy trình nghiêm ngặt cùng sự thử nghiệm nhanh chóng thành phẩm, thêm vào sự kết hợp với việc phân bổ nhanh ở góc độ kinh doanh, việc cung cấp hiệu quả hàng triệu liều vaccine đã đáp ứng nhu cầu cấp thiết hiện tại mà vẫn giữ được chất lượng của những loại vaccine này. Có thể nói các nhà khoa học này nên được trân trọng vì công lao to lớn của họ trong việc phổ biến rộng rãi vaccine để cứu mạng hàng triệu người trên thế giới.
Độc giả Trần Nguyễn Phước Thông – 11/01/2022