Hiện tại vẫn chưa có thuốc điều trị sốt xuất huyết đặc hiệu, phương pháp chủ yếu vẫn là điều trị triệu chứng.
Đa phần người bệnh sốt xuất huyết đều tự hồi phục sau khoảng một tuần. Tuy nhiên, vẫn có khoảng 5% bệnh nhân tiến triển thành thể nặng, dễ tử vong. Vì vậy, việc điều trị và chăm sóc kịp thời, đúng cách là hết sức quan trọng.
I. Thuốc hạ sốt
Thuốc giảm đau, hạ sốt có tác dụng kiểm soát triệu chứng đau nhức cơ và sốt cao (trên 38,5oC).
Thường bác sĩ sẽ chỉ định paracetamol đơn chất, liều dùng từ 10-15 mg/kg/lần. Cụ thể hơn,
- Người 40 kg uống mỗi lần một viên 500 mg;
- Người trên 70 kg uống mỗi lần hai viên 500 mg;
- Mỗi lần uống cách nhau 4-6 giờ;
- Tổng liều một ngày không vượt quá 60 mg/kg.
Thông tin trên chỉ mang ý nghĩa tham khảo, việc sử dụng thuốc nên được thảo luận cụ thể với bác sĩ.
Có thể kết hợp với dùng thuốc với chườm mát ở nách, bẹn, các nếp gấp cơ thể. Lau toàn bộ cơ thể bằng nước ấm cũng có thể giúp hạ nhiệt.
Bệnh nhân nên được cho mặc quần áo thoáng, nghỉ ngơi tuyệt đối ở môi trường thoáng mát. Khi sốt cao, cơ thể có cảm giác ớn lạnh, nhiều người sẽ đắp chăn hoặc mặc nhiều quần áo; việc làm này càng làm hạn chế quá trình tỏa nhiệt của cơ thể.
Khi hạ sốt, cần lưu ý những điều sau:
- Tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn dùng thuốc hạ sốt của bác sĩ.
- Không dùng aspirin, ibuprofen cho bệnh nhân sốt xuất huyết do các loại thuốc này làm làm trầm trọng thêm tình trạng chảy máu đe dọa đến tính mạng.
- Lạm dụng paracetamol sẽ dẫn tới ngộ độc gan và làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể.
- Kháng sinh không có tác dụng với bệnh sốt xuất huyết. Loại thuốc này chỉ tiêu diệt vi khuẩn, trong khi sốt xuất huyết là do virus gây ra.
II. Bù dịch
Nhiều người hiểu nhầm sốt xuất huyết Dengue gây ra mất nước. Tuy nhiên, đa phần bệnh nhân không gặp tình trạng này.
Việc truyền dịch cấp cứu có ý nghĩa khác. Sốt xuất huyết gây thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch, thoát nhiều sẽ dẫn đến sốc. Bù dịch là để tránh tình trạng nguy hiểm này cho người bệnh.
Bù dịch được thực hiện qua đường uống và đường tĩnh mạch.
Đường uống
Bệnh nhân mắc sốt xuất huyết Dengue thể nhẹ cần được bù dịch sớm bằng đường uống.
Có thể dùng dung dịch oresol, nước sôi để nguội, nước trái cây (nước dừa, nước cam, nước chanh…) hoặc nước cháo loãng pha với muối.
Khi sử dụng oresol cần lưu ý:
- Đọc kỹ, tuân thủ hướng dẫn pha oresol và liều lượng trên bao bì.
- Dùng oresol pha quá loãng sẽ không đạt được hiệu quả bù muối và dịch.
- Dùng oresol pha đặc có thể dẫn đến rối loạn nước điện giải, gây co giật, hôn mê, tổn tương não không hồi phục nếu không được xử trí kịp thời.
- Oresol sau khi pha nên uống rải rác trong vòng 24 giờ. Nếu không dùng hết cần bỏ đi và pha gói mới.
- Không đun sôi oresol đã pha vì nước có thể làm bay hơi, làm đặc dung dịch.
- Không pha oresol với sữa, nước trái cây, nước ngọt… mà nên pha với nước lọc hoặc nước sôi để nguội.
Đường tĩnh mạch
Có thể truyền dịch đường tĩnh mạch nếu bệnh nhân sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo nặng, không uống được, nôn nhiều, có dấu hiệu mất nước, lừ đừ, hematocrit tăng cao mặc dù huyết áp vẫn ổn định. Thời gian truyền dịch không quá 24-48 giờ.
Ngừng truyền dịch đường tĩnh mạch khi huyết áp và mạch trở về bình thường, đi tiểu nhiều.
Không cần thiết phải bù dịch nữa sau khi hết sốc trong 24 giờ.
Không truyền dung dịch muối hay truyền đạm tại nhà sau khi người bệnh ra viện. Trong khi nhiều người nghĩ việc này có thể bồi bổ sức khỏe, nhưng thực tế truyền dịch trong giai đoạn này dễ dẫn đến thừa dịch, có nguy cơ gây ra phù nề, phù phổi cấp, suy hô hấp, sốc dị ứng, nguy hiểm đến tính mạng.
III. Ăn uống, nghỉ ngơi
Nên
- Ăn thức ăn lỏng, mềm, dễ tiêu, đầy đủ chất dinh dưỡng như cháo, súp hoặc cơm nát, mỗi lần ăn một ít.
- Uống nhiều nước, bù điện giải hằng ngày bằng dung dịch oresol.
- Nghỉ ngơi tại giường, tránh căng thẳng hay vận động mạnh.
- Uống thuốc hạ sốt theo đơn, đúng giờ theo chỉ định.
- Súc họng bằng nước muối sinh lý hoặc nước súc họng sát khuẩn, không dùng bàn chải đánh răng cho đến khi có hướng dẫn của nhân viên y tế.
- Báo cho nhân viên y tế khi có các dấu hiệu cháy máu như chảy máu mũi, chân răng, đi ngoài phân đen, tri giác lơ mơ.
Không nên
- Không nên ăn loại thức ăn có nhiều dầu mỡ, gây khó tiêu, đầy bụng.
- Không nên dùng thức ăn, nước uống có màu đỏ sẫm như tiết, củ dền, sô cô la… để hạn chế nhầm lẫn với xuất huyết tiêu hóa.
- Không nên uống rượu bia, chất kích thích.