Để duy trì được tâm trí nhạy bén chúng ta cùng đi tìm hiểu năm trụ cột của sức khỏe não bộ – đó là cách bạn tiếp tục giúp bộ não đi đúng hướng. Bạn sẽ hiểu được rất nhiều điều về nền tảng khoa học đằng sau những trụ cột này và cách áp dụng vào đời sống một cách dễ dàng. Và với những ai sẵn sàng tiếp nhận thử thách, bác sĩ Sanjay Gupta sẽ chỉ cho bạn cách tăng độ khó để có thể thật sự tối ưu hóa não bộ. Không phải tất cả các phương pháp mà bác sĩ Sanjay Gupta gợi ý đều phù hợp với tất cả mọi người, nhưng ông tin rằng ai cũng nhận được chút gì đó.
Cuối cùng, bác sĩ sẽ nói thêm về chút mẹo nhỏ cho những ai muốn gia tăng hiệu suất công việc, tận dụng tối đa thời gian của mình (như là làm thế nào để có thêm một giờ đồng hồ một ngày), và bỏ những thói quen xấu trong khi trở thành kiến trúc sư kiến tạo những thói quen tốt. Cốt lõi của bài học chính là: bạn sẽ có một cuộc sống tốt đẹp hơn nhờ một bộ não nhạy bén hơn.
Năm trụ cột cho sức khỏe não bộ đó là: Vận động, Khám phá, Thư giãn, Dinh dưỡng, Kết nối. Năm trụ cột này lần đầu được miêu tả bởi AARP dựa trên những bằng chứng khoa học sẵn có cho thấy những hành động này là nền tảng giúp khuyến khích chức năng nhận thức xuyên suốt cuộc đời của chúng ta. Bác sĩ Sanjay Gupta giới thiệu chúng cho bạn để mài giũa bộ não dù là ở độ tuổi nào. Dưới đây là ý nghĩa của chúng:
Vận động. Thể dục thể thao, bao gồm cả thể dục nhịp điệu lẫn luyện tập sức bền, đều không chỉ tốt cho cơ thể; nó còn có ích nhiều hơn nữa cho não. Mỗi ngày trước khi ngồi xuống bàn viết quyển sách này, Bác sĩ Sanjay Gupta đều đảm bảo mình luyện tập một chút. Một cuốc đạp xe, vài cái hít đất, đi bơi hay chạy bộ. Nếu việc viết lách của ông bắt đầu trì trệ, ông sẽ vận động cơ thể như một cách kích thích trí não.
Trên thực tế, nỗ lực vận động cơ thể là thứ duy nhất được khoa học ghi nhận là giúp cải thiện sức khỏe và chức năng não bộ. Sự liên kết giữa cơ thể cân đối và bộ não khỏe mạnh là quá rõ ràng, trực diện và mạnh mẽ. Sự chuyển động có thể gia tăng sức mạnh não bộ bằng giúp gia tăng, sửa chữa và duy trì các tế bào não, và chúng sẽ giúp bạn hoạt động hiệu quả và tăng sức chú ý trong cả ngày dài. Đây gần như là một ảnh hưởng “nguyên nhân-kết quả” có thể đánh giá được ngay tức thì mà bạn sẽ sớm được tìm hiểu.
Khám phá. Một nghiên cứu năm 2014 của Đại học Texas đã cho chúng ta biết rằng bắt đầu một thú vui mới, như là vẽ tranh hoặc chụp ảnh, hoặc thậm chí là học về một phần mềm hay ngôn ngữ mới sẽ giúp não khỏe mạnh hơn. Làm gì đó mới cũng có thể là xem một bộ phim 3D, tham gia một câu lạc bộ mới, hay thậm chí là dùng tay không thuận để chải răng. Cũng trong phần giải thích về điều này, Bác sĩ Sanjay Gupta sẽ nói về những lợi ích và cạm bẫy của các bài luyện tập não, cũng như cách khám phá năng lực của não thông qua các phương pháp gia tăng sự chú ý và tập trung. Ông sẽ hỏi: “Bạn có ý thức mạnh mẽ về mục đích trong cuộc sống không?” Điều đó cũng là một phần trong công thức.
Thư giãn. Thư giãn không chỉ nằm ở phương diện thể chất: não của bạn cũng cần xả hơi. Rất nhiều nghiên cứu được thiết kế tốt cho thấy giấc ngủ thiếu chất lượng có thể dẫn đến trí nhớ bị tổn hại, và căng thẳng mạn tính có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng học tập và thích ứng với các tình huống mới. Theo một nhóm các nhà nghiên cứu ở MIT, những điều thường thấy (và gây căng thẳng) như là làm nhiều việc cùng lúc có thể làm chậm tư duy của bạn. Sự căng thẳng đặc biệt có hại. Bác sĩ Sanjay Gupta sẽ giúp bạn tìm cách tháo gỡ điều này, và nó không nhất thiết là phải ngồi thiền đâu. Việc này sẽ bao gồm các hoạt động giảm căng thẳng và đảm bảo bạn đạt được giấc ngủ hồi phục hằng đêm.
Dinh dưỡng. Sự liên kết giữa dinh dưỡng và sức khỏe não bộ đã không hoàn toàn đúng trong một thời gian dài. Nhưng giờ đây chúng ta cuối cùng cũng có bằng chứng cho thấy tiêu thụ những thực phẩm nhất định (như cá nước lạnh, ngũ cốc nguyên hạt, dầu ô-liu ép lạnh nguyên chất, các loại hạt, trái cây nguyên quả và rau giàu chất xơ) trong khi cắt giảm các thực phẩm nhất định khác (đồ ăn nhiều đường, chất béo bão hòa và axit béo trans) có thể giúp phòng tránh sự suy giảm trí nhớ và sức khỏe não bộ, bảo vệ não khỏi bệnh tật và tối ưu hóa khả năng hoạt động của nó.
Giờ đây ăn uống lành mạnh trở nên quan trọng hơn bao giờ hết khi chúng ta biết rằng chế độ ăn của mình có thể ảnh hưởng đến sức khỏe não (và sức khỏe nói chung). Phần này cũng sẽ mở rộng đến sức khỏe của các đối tác vi sinh vật của chúng ta. Hệ vi sinh đường ruột của chúng ta – hàng tỉ vi khuẩn sống trong đường ruột – có một vai trò sâu sắc đối với sức khỏe và chức năng của não, và hóa ra những gì chúng ta ăn sẽ góp phần vào sinh lý của hệ vi sinh cũng như của não.
Kết nối. Được rồi, nếu giải câu đố chữ đạt điểm B- cho khả năng nâng cấp chức năng não, vậy việc gì sẽ đạt được điểm A? Kết nối với người khác. Trực tiếp và trực diện. Một nghiên cứu năm 2015, bên cạnh những nghiên cứu khác, cho biết việc có một mạng lưới xã hội đa dạng sẽ giúp cải thiện tính dẻo dai của não và giúp bảo trì các khả năng nhận thức của chúng ta. Tương tác với người khác không chỉ giúp giảm căng thẳng và tăng cường hệ miễn dịch, mà nó còn làm giảm nguy cơ suy giảm nhận thức.
Hãy sẵn sàng tái thiết lập cách sống của mình. Bác sĩ Sanjay Gupta sẽ giúp bạn, việc này dễ thực hiện và rất thực tế. Não của bạn – à không, toàn bộ cơ thể của bạn – sẽ rất thích đấy.