Trước tình hình các biến chủng nguy hiểm mới xuất hiện như chủng Delta có khả năng “vượt rào” (breakthrough) và các nghiên cứu gần đây cho thấy những người đã chích các vaccine tốt nhất hiện nay như Pfizer/BioNTech hoặc Moderna có lượng kháng thể bảo vệ giảm dần từ sau khoảng 8 tháng.
Do vậy, mũi bổ sung thứ 3 đã được đặt ra cho các nhà hoạch định chiến lược y tế cộng đồng. Mũi thứ 3 này đã nhanh chóng nhận được sự đồng thuận cho nhóm người có “hệ miễn dịch bị suy giảm”, như những người ghép nội tạng, những bệnh nhân ung thư, những người có khiếm khuyết về sự phát triển của các tế bào miễn dịch, v.v… vì các nghiên cứu trước đó đã cho thấy hiệu quả của vaccine COVID-19 trong nhóm người này không cao như người bình thường ngay từ những những mũi đầu. Liều bổ sung (mũi thứ 3) cho những người này đã được thực hiện ở Mỹ từ giữa tháng trước (ngày 12 tháng 8, 2021).
Tuy nhiên, câu hỏi tiếp theo là “có cần chích mũi thứ 3 cho người bình thường hay không?”. Đây vẫn là một tranh cãi gay gắt giữa các chuyên gia với nhau. Tranh cãi này đã dẫn đến quyết định từ chức trong tháng tới của hai chuyên gia hàng đầu trong FDA là Marion Gruber, giám đốc văn phòng nghiên cứu và đánh giá vaccine (head of the FDA’s Office of Vaccines Research & Review) và Phil Krause, phó giám đốc dưới quyền của Marion (deputy director of the office). Sau tuyên bố sẽ từ chức trong tháng tới, Marion và Philip đã cùng các nhà khoa học quốc tế khác công bố một bài báo khoa học trên tạp chí chuyên ngành uy tín Lancet hồi đầu tuần này (ngày 13 tháng 9) để phân tích các nhận định của họ về việc quyết định chích liều thứ 3 bổ sung cho người bình thường cần được suy xét cẩn thận. Một số điểm chính trong bài phân tích này là:
1. Tuy hiệu quả của vaccine COVID-19 hiện nay có thể bị giảm đối với chủng Delta nhưng vẫn còn khả năng bảo vệ khá tốt cho người đã được chích đủ liều.
Để hiểu rõ điều này, chúng ta có thể xem qua các số liệu như sau. Một nghiên cứu lớn trên bệnh nhân ở bang New York, được công bố vào ngày 18 tháng 8 trên báo cáo hàng tuần về bệnh và tử vong, cho thấy hiệu quả của vaccine chống lại tất cả các trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 giảm từ 91,7% xuống 79,8% trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 7 khi chủng Delta bắt đầu chiếm lĩnh. Nhưng khả năng bảo vệ khỏi nhập viện đối với COVID-19 vẫn đạt gần 95%. Dữ liệu từ Bộ Y tế Israel cũng cho thấy khả năng bảo vệ khỏi bệnh nặng vẫn là gần 92% đối với những người từ 50 tuổi trở xuống và 85% đối với những người trên 50 tuổi. Dữ liệu của CDC cho thấy từ ngày 4 tháng 4 đến ngày 17 tháng 7, sau thời điểm chủng Delta chiếm lĩnh thì số lượng người bị nhiễm tăng vọt nhưng tỉ lệ này ở người đã được chích vaccine đầy đủ vẫn ít, và là rất thấp nếu tính trên số lượng người phải nhập viện và chết vì COVID-19. Tính toán một cách dễ hình dung hơn, so với những người chưa tiêm chủng thì những người đã được tiêm chủng đầy đủ ít có nguy cơ bị nhiễm bệnh bởi chủng Delta hơn khoảng 5 lần, khả năng nhập viện vì COVID-19 thấp hơn 10 lần và nguy cơ tử vong do biến thể này thấp hơn 11 lần (hình trong bài).
2. Do vậy, nhóm các nhà khoa học đưa ra nhận định là việc bổ sung mũi thứ 3 cho những người đã chích vaccine dù có thể giúp đẩy mạnh hệ miễn dịch lên nhưng sẽ cứu được nhiều người hơn nếu dùng những liều vaccine này cho những người chưa được chích vaccine.
3. Mặc dù một số triệu chứng phụ nguy hiểm của vaccine hiện nay đã được làm rõ nhưng việc chích ngừa vaccine cho thấy lợi ích cao hơn rất nhiều so với bị mắc bệnh COVID-19. Tuy nhiên, lợi ích của mũi bổ sung thứ 3 chưa được làm rõ và liệu có cần thiết hay không cần được xem xét kỹ lưỡng vì nếu nó không có lợi ích (hoặc lợi ích quá thấp) thì không đáng để đánh đổi với những nguy cơ phản ứng phụ nguy hiểm dù là nhỏ.
4. Điểm cuối các nhà khoa học đưa ra khá giống với ý của mình đã nói vài lần trước đó là việc chích mũi bổ sung sẽ có ý nghĩa hơn, hiệu quả hơn khi sử dụng các “vaccine cải tiến” với các đặc điểm phù hợp với chủng hiện hành có các đặc điểm đã thay đổi so với chủng cũ.
Tóm lại, bài phân tích của các chuyên gia đầu ngành này nhận định rằng các bằng chứng hiện tại chưa cho thấy rằng việc chích mũi thứ 3 bổ sung trên toàn cộng đồng là cần thiết. Ngoài ra, việc sử dụng vaccine cho những nơi còn đang thiếu là điều cần thiết hơn để ngăn chặn sự biến đổi tiếp theo của virus tạo ra những biến chủng nguy hiểm trong tương lai.
TS. Nguyễn Hồng Vũ,
Viện nghiên cứu City of Hope, California, USA
Tài liệu tham khảo:
https://www.thelancet.com/…/PIIS0140-6736(21…/fulltext (Considerations in boosting COVID-19 vaccine immune responses)
https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/70/wr/mm7037e1.htm
https://arstechnica.com/…/unvaccinated-are-5x-more…
https://www.cnet.com/…/covid-booster-vaccine-timing-in…/
https://www.science.org/…/unethical-unnecessary-covid…
https://www.cdc.gov/…/vaccines/recommendations/immuno.html
https://www.fda.gov/…/coronavirus-covid-19-update-fda…