Chỉ trong vòng suýt soát 100 năm, từ năm 1918 đến 2020 nhân loại đã trải qua hai đại dịch: dịch cúm Tây Ban Nha (1918-1920) và dịch Covid-19, bùng phát vào đầu năm 2020 mà chưa biết đến bao giờ sẽ kết thúc. Dịch cúm Tây Ban Nha vào đầu thế kỷ XX đã lây lan cho 500 triệu người (một phần ba dân số thế giới thời đó) và làm tổn thất 50 triệu sinh mạng, một tỉ lệ tử vong quá cao (10%), vì vào đầu thế kỷ XX, loài người chưa tìm ra vắc- xin và thuốc điều trị.
Dịch Covid-19, sau gần hai năm bùng phát từ Vũ Hán (Trung Quốc), cũng đã nhanh chóng lan truyền trên thế giới với tốc độ kinh hoàng. Làn sóng lây nhiễm dịch bệnh được gia tốc trong bối cảnh các quốc gia trên thế giới đang cuốn vào cuộc đua toàn cầu hóa và phương tiện giao thông hiện đại, nhanh chóng và tiện lợi… làm Trái Đất, ngôi nhà chung của nhân loại, hình như đang nhỏ lại. Cho đến đầu tháng 10 năm 2021, trên thế giới đã có gần 250 triệu người mắc Covid-19, với khoảng 5 triệu sinh mạng tổn thất. Có người cho rằng, trong thế kỷ XXI, toàn cầu hóa kinh tế sẽ đi kèm với nguy cơ toàn cầu hóa dịch bệnh và hơn bao giờ hết, cá nhân, xã hội và các quốc gia đang phụ thuộc vào nhau hơn so với những gì đã xảy ra trong thế kỷ XX và các thế kỷ trước đây.
Chuyên gia cao cấp (Dược học)
Tuy nhiên, sau hơn một thế kỷ, chúng ta ghi nhận một điểm sáng trong bóng tối của đại dịch: Tỉ lệ tổn thất sinh mạng trong đại dịch này thấp hơn rất nhiều so với đại dịch cúm Tây Ban Nha. Đó là nhờ thành quả của khoa học, của cuộc cách mạng công nghệ 4.0: Nhân loại đã nhanh chóng tìm ra vắc-xin để phòng ngừa và dược phẩm để điều trị SARS-CoV-2 với một tốc độ cũng chưa từng thấy trước đây trong cuộc đua với tử thần. Bằng trực quan nhạy bén của những nhà khoa học trong lĩnh vực công nghệ sinh học và virus học, GS Sarah Gilbert và TS Catherine Green, ngay từ mùa xuân năm 2020 đã dự cảm được một làn sóng dịch bệnh bí ẩn (bệnh dịch X) sẽ lan tràn khắp thế giới. Và với tinh thần xả thân vì khoa học, vì sinh mạng của đồng loại, họ đã nhanh chóng dấn thân vào công cuộc nghiên cứu và phát minh ra một loại vắc-xin để chống lại SARS-CoV-2, bất chấp những rủi ro, hiểm nguy, thậm chí có thể đánh cược cả mạng sống của mình vì ở thời điểm đó các nhà khoa học cũng chưa lường hết được sự nguy hiểm và khả năng lây truyền nhanh chóng của virus. Và một kỳ tích đã được nhân loại ghi nhận, chỉ trong gần một năm kể từ khi SARS-CoV-2 xuất hiện, loài người đã có vắc-xin để phòng, chống lại nó: Vắc-xin Oxford Astra Zeneca (ký hiệu AZD 1222), một trong những vắc-xin hiếm hoi đầu tiên được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cấp phép sử dụng khẩn cấp trên toàn thế giới để phòng chống dịch Covid-19 và cũng là vắc-xin phòng chống Covid-19 đầu tiên được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép sử dụng trong trường hợp khẩn cấp bách vào ngày 1 tháng 2 năm 2021. Chúng ta sẽ cảm nhận được thành công này rực rỡ như thế nào khi biết rằng, 30 năm qua kể từ khi dịch HIV/AIDS xuất hiện đến nay, nhân loại vẫn chưa có vắc- xin phòng chống căn bệnh thế kỷ này, hay khi chỉ mới rất gần đây thôi, đầu tháng 10 năm 2021, Tổ chức Y tế Thế giới mới phê duyệt vắc-xin phòng chống sốt rét, một căn bệnh có lịch sử hàng trăm năm gắn liền với kỷ nguyên thực dân trên toàn cầu, bất chấp sự cố gắng không mệt mỏi của các nhà y học, dược học đã phát minh ra nhiều thuốc hóa dược để điều trị bệnh sốt rét.
Qua cuốn sách này, chúng ta thấy được, ngoài trình độ chuyên môn và kiến thức khoa học, sự nhạy cảm, lòng trắc ẩn và nhân ái trong tâm hồn, sự kiên trì, bất chấp hiểm nguy, sự hợp tác trên tinh thần vô tư, bất vụ lợi của các nhà khoa học… đã tạo ra một kỳ tích và viết nên một trong những câu chuyện phi thường nhất trong lịch sử y học như thế nào. Tôi nghĩ thành công này cũng có thể so sánh với kỳ tích của BS. Alexander Fleming, người Scotland (1881-1955), cha đẻ của thuốc kháng sinh vào những năm cuối thập niên 20 của thế kỷ XX, đã cứu được nhân loại khỏi các căn bệnh nhiễm khuẩn trong hơn 100 năm qua. Xin cảm ơn Medinsights đã cho tôi đọc trước bản dịch cuốn sách này và xin được trân trọng giới thiệu với bạn đọc.
PGS TS Lê Văn Truyền
Chuyên gia cao cấp (Dược học)
Hà Nội, tháng 10 năm 2021