An toàn người bệnh từ lâu đã được coi là yếu tố cốt lõi trong mọi hệ thống chăm sóc sức khỏe. Đó không chỉ là việc tránh sai sót y khoa, mà còn là cam kết bảo đảm rằng mỗi người bệnh được chăm sóc trong môi trường ít rủi ro nhất có thể. Trên thế giới, hàng chục triệu sự cố y khoa có thể phòng tránh vẫn xảy ra mỗi năm. Ở Việt Nam, những sự cố như nhầm thuốc, tai biến phẫu thuật hay lây nhiễm chéo trong bệnh viện cho thấy vấn đề này vẫn còn nhiều thách thức.
Quản lý tinh gọn – giảm sai sót từ gốc rễ
Một trong những cách tiếp cận được nhắc đến nhiều là quản lý tinh gọn (lean healthcare). Trong cuốn sách Bệnh viện tinh gọn (Mark Graban) và Bộ công cụ tinh gọn trong y tế (Thomas L. Jackson), các tác giả đều nhấn mạnh đến việc loại bỏ lãng phí, chuẩn hóa quy trình, và khuyến khích nhân viên y tế liên tục cải tiến. Với môi trường bệnh viện vốn áp lực và dễ phát sinh sai sót, việc tinh gọn hóa không chỉ tăng hiệu quả mà còn giảm nguy cơ rủi ro cho người bệnh.
Quản trị rủi ro và xây dựng văn hóa an toàn
Bàn về vấn đề an toàn trong bệnh viện, đặc biệt trong từng khoa lâm sàng, cuốn Quản lý nguy cơ lâm sàng và an toàn người bệnh (Liam Donaldson, Walter Ricciardi, Susan Sheridan, RiccardoTartaglia) lại cung cấp một khung lý thuyết và thực hành quan trọng: mọi sự cố phải được nhìn nhận, phân tích và học hỏi thay vì chỉ quy trách nhiệm. Văn hóa an toàn trong bệnh viện cần khuyến khích nhân viên y tế báo cáo sự cố, từ đó cải tiến hệ thống. Đây là yếu tố then chốt giúp các cơ sở y tế Việt Nam nâng cao chất lượng và củng cố niềm tin xã hội.
Công nghệ và trí tuệ nhân tạo – “lá chắn” mới cho an toàn
Trong thập kỷ vừa qua, công nghệ y tế đã trở thành công cụ mạnh mẽ để giảm thiểu sai sót:
Các tác phẩm như Ứng dụng AI trong y tế (Parag Mahajan) và Cuộc cách mạng AI trong y học (Peter Lee) cho thấy trí tuệ nhân tạo có thể hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán sớm bệnh, phát hiện nguy cơ biến chứng, và đưa ra gợi ý điều trị cá thể hóa.
Bên cạnh đó, Hệ thống thông tin y tế (Karen A. Wager, Frances W. Lee & John P. Glaser) và Quản lý công nghệ thông tin trong y tế (Susan Snedaker) lại phân tích vai trò của hồ sơ bệnh án điện tử, hệ thống kê đơn thông minh, cảnh báo tự động và quản lý dữ liệu người bệnh trong việc phòng ngừa sự cố.
Tại Việt Nam, một số bệnh viện đã bắt đầu triển khai bệnh án điện tử, phần mềm quản lý thuốc bằng mã vạch hay ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh,… và đã thu được những kết quả rất đang khả quan. Tuy nhiên, việc mở rộng ứng dụng trên diện rộng vẫn cần thêm hạ tầng công nghệ, đầu tư tài chính và đặc biệt là sự thay đổi tư duy quản trị.
Hướng đi cho Việt Nam
Để tiến tới một hệ thống y tế an toàn hơn, các chuyên gia khuyến nghị:
- Hoàn thiện hành lang pháp lý và quy chuẩn quốc gia về an toàn người bệnh.
- Khuyến khích áp dụng mô hình tinh gọn trong quản lý bệnh viện.
- Đầu tư cho hệ thống công nghệ thông tin y tế, mở rộng ứng dụng AI.
- Xây dựng văn hóa học hỏi từ sai sót thay vì đổ lỗi.
- Đặt người bệnh vào trung tâm quá trình chăm sóc.
Thông điệp An toàn người bệnh năm 2025
Mỗi năm, WHO đều đưa ra một chủ đề trọng tâm cho Ngày An toàn Người bệnh Thế giới (17/9). Năm 2025, chủ đề là “Safe care for every newborn and every child” với khẩu hiệu “Patient safety from the start!”. Dù tập trung vào trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thông điệp này cũng nhắc nhở rằng: an toàn cần được đảm bảo ngay từ những bước đầu tiên, cho mọi bệnh nhân, trong mọi bối cảnh. Và đó cũng chính là đích đến của ngành y tế Việt Nam – một hệ thống chăm sóc vừa hiệu quả, vừa an toàn, vì con người.